Zapomniane zjawisko

Myślenie grupowe to zjawisko zaobserwowane i opisane przez Irvinga Janisa. Polega na dążeniu – w ramach grupy – do spójności i solidarności, które jest ważniejsze od realistycznego liczenia się z faktami.

Warunki sprzyjające wystąpieniu myślenia grupowego:

• - duża spójność grupy (grupa zapewnia prestiż i jest atrakcyjna – ludzie chcą do niej przynależeć,
• - izolacja grupy (grupa jest odcięta od zewnętrznych poglądów),
• - autorytarny przywódca (lider kontroluje dyskusję w grupie i wyraźnie przedstawia swoje życzenia),
• - silny stres (członkowie grupy odczuwają zewnętrzne zagrożenie dla swojego kolektywu),
• - słabo wypracowane sposoby podejmowania decyzji (przede wszystkim, brak rozpatrywania alternatyw dla rozpatrywanych postanowień)

Symptomy grupowego myślenia:

• - złudzenie odporności na atak (grupowe poczucie nieomylności i siły),
• - przekonanie o moralnej wyższości (np. Bóg, Honor, itd.),
• - stereotypowe postrzeganie przeciwników (w sposób uproszczony),
• - autocenzura (członkowie grupy odrzucają alternatywne poglądy z obawy o spójność grupy),ukierunkowany nacisk na dysydentów (członkowie grupy o odmiennych opiniach są poddawani presji podporządkowania się myśleniu ogółu),
• - złudzenie jednomyślności (złudzenie, że wszyscy w ekipie są myślą tak samo),
• - strażnicy jednomyślności (członkowie grupy, chronią przywódcę, przed poglądami alternatywnymi)

 Podejmowanie (błędnych) decyzji

• - niepełna (lub brak) analiza alternatywnych przypadków,
• - lekceważenie poziomu ryzyka dla - wybranych przez grupę - rozwiązań,
• - opieranie się na niepełnej informacji,
• - brak planu działania na wypadek niepowodzenia.

Powyższy fragment pochodzi z książki „Psychologia społeczna”, autorstwa Elliotta Aronsona, Timothy’ego D. Wilsona oraz Robina M. Akerta. Książkę wydał Zysk i S-ka w 1997 roku. Wspomniany ustęp to szare ramki na stronie 381 pierwszego wydania.

Chciałbym móc napisać, że wszystkie powyższe zdania opisują zjawisko dalekie od realiów naszego świata i dopatrywanie się jakichkolwiek analogii jest niezamierzonym zabiegiem cytującego.

Warto jednak, szanowny Czytelniku, abyś wiedział, że myślenie grupowe nie jest zdarzeniem unikalnym i z dużą dozą prawdopodobieństwa zetknąłeś się z nim w swoim życiu prywatnym lub zawodowym. Dobrą nowina jest taka, że grupa, która podlega wyżej opisanemu zjawisku, może zacząć podejmować bardziej trafne i wyważone decyzje. Wymaga tylko daleko idącej restrukturyzacji: odcięcia od wpływu lidera oraz podziału na mniejsze, niezależne od siebie ośrodki rozpatrujące podejmowanie decyzji.